فیزیوتراپی در دوران بارداری: کاهش درد کمر و بهبود حرکت(1404)
دوران بارداری یکی از زیباترین اما چالش‌برانگیزترین دوره‌های زندگی زنان است. تغییرات هورمونی، افزایش وزن و فشار روی ستون فقرات، می‌توانند موجب درد و محدودیت حرکتی شوند. در این میان، فیزیوتراپی در دوران بارداری به‌عنوان یک راهکار ایمن و مؤثر، می‌تواند نقش مهمی در کاهش دردهای شایع، بهبود وضعیت بدن و افزایش کیفیت زندگی ایفا کند. دکتر زهره ابراهیمی با تجربه تخصصی در فیزیوتراپی بانوان، در این مقاله روش‌های مفید و علمی برای مادران باردار ارائه می‌دهد.
1. چرا فیزیوتراپی در دوران بارداری اهمیت دارد؟
با رشد جنین، بدن مادر دچار تغییرات گسترده‌ای می‌شود که می‌تواند موجب درد، خستگی و اختلال در خواب و حرکت گردد. فیزیوتراپی کمک می‌کند تا:
- از بروز دردهای عضلانی و مفصلی پیشگیری شود.
- وضعیت بدن و ایستادن اصلاح گردد.
- عضلات کمر، لگن و شکم تقویت شود.
- عملکرد سیستم اسکلتی عضلانی بهبود یابد.
- آمادگی بدنی برای زایمان افزایش یابد.
2. دردهای شایع دوران بارداری که با فیزیوتراپی قابل کنترل‌اند
الف) درد کمر
یکی از شایع‌ترین شکایات بارداری، که با تقویت عضلات مرکزی و تمرینات کششی کاهش می‌یابد.
ب) درد لگن و مفصل ساکروایلیاک
ناشی از تغییرات هورمونی و فشار مکانیکی. تمرینات تخصصی فیزیوتراپی می‌تواند تعادل را بازگرداند.
ج) درد گردن و شانه
بر اثر افزایش وزن و تغییر فرم بدن. فیزیوتراپی با ماساژهای تخصصی و تمرینات اصلاحی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
د) بی‌ثباتی مفاصل
برخی زنان در بارداری دچار شل‌شدگی لیگامان‌ها می‌شوند. تقویت عضلات در اطراف مفاصل باعث افزایش ثبات می‌شود.
3. ارزیابی فردی و طراحی برنامه درمانی
دکتر زهره ابراهیمی با بررسی دقیق شرایط هر باردار، شامل سن حاملگی، سابقه پزشکی، شدت درد و میزان تحرک، برنامه اختصاصی طراحی می‌کند. این برنامه شامل:
- تمرینات کششی روزانه
- تمرینات تنفسی و ریلکسیشن
- تمرینات تقویت عضلات شکم و کمر
- اصلاح فرم بدن در حالت نشسته و خوابیده
- تکنیک‌های ماساژ درمانی ملایم
4. تمرینات مناسب در فیزیوتراپی دوران بارداری
تمرینات کششی
- کشش عضلات پشت ران و لگن در حالت نشسته
- کشش کمر به حالت چهار دست و پا (cat-cow)
تمرینات تقویتی
- تمرینات پل زدن (pelvic bridge) با احتیاط
- تقویت عضلات شکم با روش‌های بدون فشار مستقیم
تمرینات تنفسی و آرام‌سازی
- تنفس عمیق دیافراگمی
- تمرینات یوگا سبک و مناسب دوران بارداری
5. اقدامات درمانی مکمل در کلینیک دکتر زهره ابراهیمی
در کلینیک تخصصی دکتر زهره ابراهیمی، روش‌هایی ایمن و متناسب با وضعیت بانوان باردار استفاده می‌شود:
- ماساژ بارداری توسط فیزیوتراپیست آموزش‌دیده
- الکتروتراپی ملایم در نواحی غیر حساس
- اصلاح پوسچر با ابزارهای کمکی مانند توپ فیزیوبال
- تمرینات تعادلی روی سطح نرم برای حفظ عملکرد عضلات مرکزی
6. نقش فیزیوتراپی در آمادگی برای زایمان
فیزیوتراپی نه‌تنها دردهای روزمره را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند بدن مادر را برای زایمان طبیعی آماده کند:
- تقویت کف لگن برای کاهش درد در زایمان
- افزایش آگاهی بدن نسبت به نحوه انقباض عضلات
- تمرینات تنفسی برای مدیریت دردهای زایمانی
7. مراقبت‌های ویژه در جلسات فیزیوتراپی بارداری
دکتر زهره ابراهیمی و تیم او با درنظر گرفتن حساسیت دوران بارداری، نکات زیر را در جلسات رعایت می‌کنند:
- عدم فشار به شکم
- استفاده از پوزیشن‌های امن برای خوابیدن و تمرین
- بررسی علائم خطر و توقف تمرین در صورت درد یا سرگیجه
- زمان‌بندی مناسب جلسات و ملاحظات در سه‌ماهه اول و سوم
8. نکاتی که باید مادران باردار در نظر داشته باشند
- همیشه قبل از شروع تمرینات با پزشک خود مشورت کنند.
- در صورت احساس درد، تمرین را متوقف کرده و با فیزیوتراپیست مشورت شود.
- هیدراته بودن بدن و استفاده از لباس راحت در زمان تمرین ضروری است.
- تمرینات باید به‌آرامی و بدون فشار بیش‌ازحد انجام شود.
نتیجه‌گیری
فیزیوتراپی در دوران بارداری نه‌تنها دردها و ناراحتی‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه راهی برای تجربه بارداری سالم‌تر و زایمان آسان‌تر فراهم می‌آورد. دکتر زهره ابراهیمی با استفاده از دانش علمی و تجربه بالینی خود، همراهی مطمئن برای مادران در این مسیر خواهد بود.
